Rozwój mowy i języka to proces, w którym dziecko nabywa i doskonali swoje umiejętności komunikacyjne, czyli takie, które pozwalają mu na odbieranie, rozumienie i przekazywanie informacji za pomocą dźwięków mowy, słów i zdań. Ma on istotne znaczenie dla rozwoju poznawczego, społecznego i emocjonalnego dziecka.
Rozwój mowy i języka zależy od wielu czynników, takich jak:
-
dojrzałość biologiczna,
-
sprawność narządów artykulacyjnych,
-
słuch,
-
środowisko fizyczne i społeczne,
-
stymulacja i wsparcie ze strony rodziców i nauczycieli.
Rozwój mowy i języka przebiega przez kolejne etapy lub fazy. Najogólniej rozwój mowy możemy podzielić na cztery etapy:
-
Okres melodii (0-1 rok życia) - dziecko w tym okresie wydaje dźwięki, które nie są jeszcze słowami, ale mają melodyjny charakter. Dziecko w tym okresie uczy się też słuchać i odróżniać dźwięki.
-
Okres wyrazu (1-2 r. ż.) - dziecko zaczyna używać pierwszych słów i łączyć je w proste zdania. W tym okresie dziecko uczy się też nazywać przedmioty i osoby.
-
Okres zdania (2-3 r. ż.) - dziecko zaczyna składać proste zdania i uczy się gramatyki języka ojczystego.
-
Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 r. ż.) - dziecko zaczyna posługiwać się coraz bardziej skomplikowanymi konstrukcjami językowymi i uczy się mówić poprawnie.
Oto kilka sposobów na rozwijanie mowy u dziecka:
-
Mówienie do dziecka jak najczęściej (stosując tzw. kąpiel słowną) - wykorzystaj codzienną aktywność i opowiadaj dziecku o tym, co robisz.
-
Częste rozmawianie z dzieckiem na różne tematy.
-
Zadawanie mu pytań otwartych (np. co, jak, dlaczego), które wymagają rozbudowanych odpowiedzi.
-
Uważne słuchanie tego, co mówi i odpowiadanie na jego wypowiedzi.
-
Poprawianie błędów językowych w sposób delikatny i niekrępujący dziecka.
-
Bawienie się z dzieckiem w zabawy rytmiczno-muzyczne.
-
Zachęcanie dziecka do opowiadania o swoich przeżyciach.
-
Czytanie! - czytaj dziecku książki i opowiadaj historie.
-
Śpiewanie, powtarzanie wierszyków, wyliczanek.
-
Naśladowanie odgłosów.
-
Ćwiczenie narządów mowy – „gimnastyka buzi i języka”.
-
Dawaj dziecku czas na wypowiedź i nie wymagaj od niego mówienia poprawnie od razu.
Objawy opóźnienia rozwoju mowy u dziecka mogą obejmować:
-
Brak gaworzenia około 15. miesiąca życia.
-
Brak mowy do momentu ukończenia 2. roku życia.
-
Nieumiejętność tworzenia krótkich zdań w wieku 3 lat.
-
Trudności z wykonywaniem poleceń.
-
Dziecko nie reaguje, gdy inni do niego mówią.
-
Zła wymowa lub artykulacja.
-
Trudności ze złożeniem słów w zdanie.
-
Wypowiadanie zdań z brakującymi słowami.
Jeśli zauważysz u swojego dziecka powyższe objawy, warto udać się do specjalisty. Przede wszystkim ważne jest, aby zdiagnozować, czy dziecko ma opóźniony rozwój mowy. Jeśli dziecko zostało zdiagnozowane z opóźnionym rozwojem mowy, ważne jest, aby rozpocząć terapię logopedyczną. Logopeda pomoże dziecku w rozwijaniu umiejętności językowych poprzez ćwiczenia mowy, gry językowe i inne metody. Jeśli logopeda skierował dziecko do psychologa i wykazuje ono charakterystyczne objawy dla prostego opóźnionego rozwoju mowy (PORM), to diagnoza psychologiczna będzie się koncentrować głównie na sferze emocjonalnej, społecznej i środowiskowej.
Pamiętaj, że rozwój mowy i języka dziecka jest ważny nie tylko dla jego sukcesów szkolnych, ale także dla jego rozwoju społecznego i emocjonalnego. Dziecko poprzez rozwój mowy i języka lepiej poznaje siebie i innych ludzi, uczy się radzić sobie z problemami i wyzwaniami życiowymi oraz rozwija swoje zainteresowania i pasje. Rodzice mogą wspierać rozwój mowy i języka swojego dziecka poprzez zapewnienie mu odpowiedniej stymulacji i wsparcia.
Artykuł opracowany Centrum Medycznego Wikamed
- specialiścy w leczniu choroby afektywnej dwubiegunowej